فرش ترک چه فرشی است و چه ویژگی هایی دارد؟
ایران یکی از کشورهای قدیمی در بافت فرش است که از گذشته تاکنون توانسته این فرش‌ها را به دیگر کشورها نیز صادر کند. اما با گذشت زمان، کشورهای دیگر نیز سعی کردند با تولید فرش پا به عرصه رقابت بگذارند که یکی از این کشورها، ترکیه است. این کشور که امروزه در اغلب زمینه‌ها پیشرفت چشمگیر داشته است، توانسته فرش‌هایی بسیار با کیفیت به بازار عرضه کند و به عنوان رقیبی سرسخت برای ایران محسوب شود.
تاریخچه فرش ترک چیست؟
در زمان‌های قدیم، در جوامع غربی، استفاده از فرش و هنر قالی و فرش بافی رواج نداشت. به همین دلیل بسیاری از این کشورها برای فراهم کردن این نیاز، به کشورهای شرقی سفر می‌کردند. کشور ایران یکی از مهم‌ترین و اولین کشورهایی بود که در زمینه فرش‌های بافت شده، فرش‌هایی را ارائه کرد. اما به دلیل رابطه بهتر کشور ترکیه با کشورهای اروپایی و نزدیکی ترکیه به کشور ایران، این فرش‌ها و قالی‌های ترک بودند که در بین جوامع اروپایی و غربی رواج پیدا کردند. این شرایط به گونه‌ای بود که در بسیاری از کاخ‌ها و خانه‌های مجلل، فرش‌های ترک یافت می‌شدند.
اگر به فرش ترک نگاهی بیندازیم، متوجه حضور انواع نقش‌های هندسی می‌شویم. فرضیه‌های مختلفی نظیر تاثیر مذهب مردم ترک بر روی هندسی شدن نقوش فرش‌های آن‌ها وجود دارد که می‌تواند بعضی از آن‌ها را درست دانست. بعضی از افراد به این اعتقاد دارند ورود اقوام بیابان‌گرد باعث بروز همچین نقش‌هایی در فرش‌های ترک شده است؛ اگرچه نمی توان این فرضیات را تکذیب کرد، اما شاهدان عینی نیز برای آن‌ها وجود ندارند. اعتقادات سنی به مردمان ترکیه اجازه نمی‌داد که از نقش‌های حیوانات و طبیعت در فرش‌های خود استفاده کنند. همین موضوع را می‌توان به عنوان یکی از مهم‌ترین دلایل معطوف شدن نقش‌های این فرش‌ها بر نقوش هندسی دانست.
طی تقسیم‌بندی که برای فرش‌های ترک درنظر می‌گیرند، آن‌ها را به سه دوره مختلف تقسیم‌بندی می‌کنند:
- قالی‌های قرن 13
- فرش‌های قرون 14 و 15
- فرش‌های قرن 16 و 17
در قرن 13 میلادی که کشور ترکیه تحت تصرف سلجوقیان بود، نقش فرش‌ها نیز تحت تاثیر عقاید و اعتقادات آن‌ها قرار گرفته بود. وجود نوشته‌های کوفی در حاشیه فرش‌های ترکی این دوران به همراه نقوش هندسی مهم‌ترین ویژگی این فرش‌ها بود. متداول‌ترین رنگ‌هایی که برای تولید فرش‌های این دوران بکار می‌رفت، شامل قرمز و آبی بود. نام دیگری که برای فرش‌های این دوران درنظر می‌گیرند، فرش قونیه است. از این نوع فرش‌ها به عنوان قدیمی‌ترین قالی‌های ترک یاد می‌شود.
فرش ترک
از ویژگی فرش‌های ترک باقی مانده از قرن 14 و 15 می توان به تاثیرپذیری از نقاشی نقاشان ایتالیایی اشاره کرد. در آن زمان این نقاشان به کمک حیوانات و با خطوط هندسی، نقاشی‌های زیبایی می‌کشیدند. اگر بخواهیم به فرش‌های ترک آن دوران نگاهی بیندازیم، متوجه این مورد در فرش ها می‌شویم. البته لازم به ذکر است که کمتر از 5 نمونه از این فرش‌ها باقی مانده است.
در دوران بعد از قرن 15، فرش‌های ترک برده شده به کشورهای اروپایی، بخصوص ایتالیا، به عنوان الگویی برای نقاشان معروف آن دوران ایتالیا به حاسب می‌آید.
منظور از فرش ترک چیست؟
اگرچه که کشور ترکیه در قاره آسیا واقع شده است، اما ارتباط بسیار مناسبی با کشورهای اروپایی و غربی دارد. این ارتباط مناسب باعث آمدن تکنولوژی فرش ماشینی در این کشور شده است. منظور از فرش ترک، فرشی است که با توجه به اقلیم، مذهب، سلیقه، مواد اولیه و مواردی دیگری که در کشور ترکیه می‌تواند بر تولید فرش تاثیر بگذارد، گفته می‌شود. همانطور که در قسمت بالا بررسی کردیم، فرش ترک پیشینه‌ای دراز دارد. همین باعث ریشه دواندن هنر فرش و قالی بافی در کشور ترکیه شده است. در حال حاضر کشور ترکیه به عنوان بزرگترین تولیدکننده فرش در آسیای صغیر به حساب می‌آید.
ویژگی‌های فرش ترکی
اگر به فرش‌های ایرانی نگاه بیندازیم، متوجه طرح‌های متنوع، استفاده از رنگ‌های جذاب و بافت‌های مختلف آن می‌شویم. همه این موارد به عنوان ویژگی‌های بارز فرش‌های ایرانی شناخته می‌شوند که برای عوام مردم ما مشخص هستند. این مورد در فرش‌های ترک نیز وجود دارد؛ اگرچه ممکن است افراد به دلیل ناآشنایی با این فرش‌ها، شناخت کافی از آن نداشته باشند.
در ادامه به بررسی مهم‌ترین ویژگی‌های فرش ترکی می‌پردازیم:
رنگ بندی فرش ترک
در طراحی و تولید فرش ترک معمولا از رنگ‌های روشن و آرام استفاده می‌شود. این رنگ‌ها باعث می‌شوند این فرش پس زمینه‌ای روشن داشته باشد. در خرید فرش، همانقدر که طرح فرش اهمیت دارد، رنگ فرش نیز با اهمیت است. اگرچه تا حد زیادی رنگ فرش به قیمت آن بستگی ندارد؛ اما در فروش آن تاثیرات مثبت زیادی می‌گذارد و روحی تازه به فرش می بخشد.
طرح‌های فرش ترک
اگرچه از زمان قدیم تا به امروز فرش ترک دستخوش تغییرات زیادی شده است، اما بعضی از ویژگی‌های طرح خود را نیز حفظ کرده است. امروزه در بسیاری از فرش‌های ترک از طرح‌های هندسی ساده و جذاب با نظمی خاص استفاده می‌شود. در طرح بندی فرش‌های ترک کمتر از طرح‌هایی مانند حیوانات، طبیعت و از این قبیل موارد استفاده می‌شود.
بافت فرش ترک
در ساختار بافت فرش ترک می‌توان از نخ‌های مختلفی استفاده کرد. ابریشم، پشم و کتون به عنوان متداول‌ترین الیافی هستند که در ساختار فرش ترک بکار می‌روند. معمولا این سه نخ برای فرش ترک دستباف بکار برده می‌شود. اما برای فرش ماشینی ترک از نخی به نام نخ ترک استفاده می‌شود. این نخ هیت ست شده، مقاومت بالایی در ترکیب فرش ترک دارد. هیت ست مراحلی است که طی آن نخ در برابر دمای بالا قرار گرفته و سپس سرد می‌شود. این مراحل که با عنوان تثبیت حرارتی نیز شناخته می‌شوند، باعث بالا رفتن کیفیت و مقاومت نخ می‌شود.
پس از انجام این مراحل، این نخ‌ها ظرافت خود را حفظ کرده و همچنین هیچ گونه پرز و حساسیتی ایجاد نمی‌کنند. طول نخ‌های بکاررفته در این فرش‌ها معمولا 11 تا 15 میلی‌متر است. اندازه مناسب این نخ‌ها باعث شده تا فرش موردنظر بسیار نرم باشد. البته نخ‌هایی که در فرش‌های مدرن ترک بکار برده می‌شود، شامل نخ آکریلیک است که نسبت به انواع دیگر دارای نقاط مثبت بیشتری می‌باشد.
قیمت فرش ترکی
هزینه‌ای که افراد برای خرید فرش ترک صرف می‌کنند، باتوجه به پارامترهایی قابل تغییر است. نخ بکار رفته، دستباف یا ماشینی بودن، ابعاد فرش و مواردی از این قبیل می‌توانند به کاهش یا افزایش قیمت فرش ترکی بینجامند.
تمیز کردن فرش ترک
تصور عمومی بر این است که فرش ترک به دلیل الیافش، توانایی کمی در برابر کثیفی دارد و به سرعت خراب می‌شود. در حالی که الیاف بکار رفته در فرش‌های ترک، چه دستباف و چه ماشینی، باعث چرک تاب شدن آن‌ها می‌شود؛ این ویژگی از کثیف شدن سریع فرش ترک جلوگیری می‌کند.
تراکم ساختار فرش ترک
فرش ترک مانند انواع دیگر فرش باید از تراکم ساختاری کافی برخوردار باشد تا در دراز مدت کیفیت خود را از دست ندهد. فرش‌های ترک در دو نوع 500 و 700 شانه تولید می‌شوند. هرچه تعداد شانه کمتر باشد و به اصطلاح کمتر شانه زنی در هنگام تولید فرش انجام شود، فرسودگی فرش در دراز مدت کم می شود. اگرچه برای ساخت هر دو نوع از یک نخ استفاده می‌شود، اما به دلیل فرسودگی دیرتر فرش ترک 500 شانه از محبوبیت بیشتری برخوردار است.
مزایای استفاده از فرش ترک
لایت بودن: منظور از لایت بودن فرش ترک، رنگ‌های روشن و حالت روشنی است که می‌تواند به محیط بدهد. مهم‌ترین مزایایی که باعث روی آوردن افراد به فرش‌های ترک می‌شود، زمینه روشن آن است که برای بیشتر سلیقه‌ها مناسب است.
مناسب برای افراد حساس و آلرژیک: اگر شما در خانه فردی را دارید که نسبت به پرز و گرد و خاکی که ممکن است از فرش بلند شود حساس است، انتخاب فرش ترک برای شما بسیار مناسب است.
چرک تاب بودن: الیاف فرش مدرن ترک در برابر پذیرش کثیفی بسیار مقاوم است. از طرف دیگر در صورت کثیفی، بافت آن به گونه‌ای است که افراد می‌توانند به راحتی و در کوتاه‌ترین زمان ممکن آن را تمیز کنند.
وزن مناسب: بطورکلی فرش‌ها به دلیل سنگینی الیافی که در بافت آن‌ها بکار می‌رود، وزن بالایی دارند. اما فرش مدرن ترک، به دلیل بکار بردن الیاف نرم، وزن پایینی دارند و همین باعث راحتی در حمل و نقل آن‌ها می‌شود.
معایب استفاده از فرش ترک
ضخامت کم: اگر شما در خانه‌ای زندگی می‌کنید که افراد زیادی رفت و آمد می‌کنند یا از فرش بیشتر برای نشستن استفاده می‌کنید، بهتر است در انتخاب فرش ترک دقت لازم را داشته باشید. معمولا فرش‌های ترک به دلیل ضخامت کمی که نسبت به دیگر فرش‌ها دارند، امکان فرسودگی در صورت استفاده و برخورد زیاد برای آن‌ها وجود دارد.
طرح‌های ساده و با جذابیت پایین: همانطور که تا به اینجا در ارتباط با فرش‌های مدرن ترک صحبت کردیم، در طراحی این فرش‌ها معمولا از نقش‌های هندسی استفاده می‌شود. عدم استفاده از نقش‌های اصیل و جذاب ایرانی باعث شده تا این فرش‌ها از دید بعضی از افراد نسبت به فرش‌های ایرانی از تنوع و ارزش کمتری برخوردار باشند.
تاثیر وسایل سنگین و مبلمان: معمولا افراد در خانه‌های خود از مبلمان استفاده می‌کنند. الیاف بکار رفته در فرش مدرن ترک باعث شده تا می‌تواند در اثر برخورد با لوازم سنگین به راحتی و به سرعت تخریب شود.
فرش ترک برای چه فضایی مناسب است؟
باتوجه به سابقه‌ای که فرش‌های ترک دارند، مطمئنا طرفداران و محبوبیت خاص خود را دارد. اما این نوع فرش‌ها برای بعضی محیط و شرایط بسیار مناسب هستند. مثلا ممکن است فردی از خانواده دچار مشکلات تنفسی باشد. این فرش‌ها به دلیل عدم پرزدهی و ایجاد گرد و غبار، به عنوان گزینه‌ای مناسب برای افرادی که مشکلات آلرژیک دارند به حساب می‌آید. علاوه بر این، اگر فردی ساده پسند هستید نیز انتخاب فرش ترک برای شما بسیار مناسب است.
بیشتر بخوانید:
فرش شگی فرشی خاص در دنیای فرش ماشینی
3 راه برای تشخیص بهترین فرش ماشینی در ایران
انتخاب مناسب‌ترین رنگ فرش برای دکوراسیون منزل
انواع فرش ایرانی و غیرایرانی برای دکوراسیون مدرن، سنتی و کلاسیک