۷ مزیت فرش تولید شده با رنگرزی طبیعی
در فرایند تولید فرش، رنگ کردن نخ پشم (یا نخ ابریشم) را رنگرزی می‌گویند. رنگرزی هم به روش سنتی و هم به روش صنعتی انجام می‌شود. مواد رنگزایی که برای رنگرزی استفاده می‌شود نیز ممکن است طبیعی یا شیمیایی باشند. لازم به اشاره است که اگرچه گاهی به رنگرزی طبیعی، رنگرزی گیاهی نیز گفته می‌شود، ولی مواد رنگزایی که در روش رنگرزی طبیعی کاربرد دارند، به گیاهان محدود نمی‌شوند. برخی از این مواد معدنی و برخی نیز جانوری هستند. لذا بکار بردن عبارت رنگرزی طبیعی از رنگرزی گیاهی دقیق‌تر است.
در روش سنتی، در دیگ‌های بزرگ، نخ پشم (یا ابریشم) را با آب و مواد رنگزا می‌جوشانند تا رنگ به خورد الیاف برود. همچنین ممکن است مواد دیگری هم برای تثبیت رنگ، قبل، حین و بعد از فرایند جوشیدن به نخ اضافه کنند. عوامل متعددی در خروجی این فرایند تاثیر گذار است که هر یک ممکن است در رنگ نهایی نخ اثر گذار باشند. برای مثال؛ ناخالصی‌های موجود در آب یا خود الیاف، میزان چربی موجود در پشم گوسفند -که ممکن است متاثر از سن، نژاد و جنسیت گوسفند باشد-، زمان اضافه کردن مواد رنگزا، زمان جوشیدن نخ در داخل دیگ، میزان و نوع مواد تثبیت کننده رنگ که ممکن است به دیگ اضافه شود و موارد دیگر. در رنگرزی صنعتی، پیچیدگی‌ها کمتر است. چرا که بسیاری از عوامل اثر گذار در خروجی نهایی، تحت کنترل درآورده می‌شود. ولی در روش صنعتی معمولاً (و نه همیشه) از رنگزاهای شیمیایی استفاده می‌شود که مزایای رنگزاهای طبیعی را ندارند.
اگرچه گاهی به رنگرزی طبیعی، رنگرزی گیاهی نیز گفته می‌شود، ولی مواد رنگزایی که در روش رنگرزی طبیعی کاربرد دارند، به گیاهان محدود نمی‌شوند. برخی از این مواد معدنی و برخی نیز جانوری هستند. لذا بکار بردن عبارت رنگرزی طبیعی از رنگرزی گیاهی دقیق‌تر است.
فرشی که پشم (یا ابریشم) بکار رفته در تولید آن با مواد رنگزای طبیعی رنگرزی شده باشد دارای ارزش بیشتری است. ارزش بالاتر این فرشها هم به دلیل قیمت بالاتر مواد رنگزای طبیعی در مقایسه با رنگهای شیمیایی و هم پیچیدگی‌های بیشتر کار با رنگزاهای طبیعی است. اما این ارزش بالاتر بی‌دلیل نیست. فرش تولید شده با رنگرزی طبیعی مزیت‌هایی نسبت به فرش تولید شده با رنگرزی شیمیایی دارد که بسیاری از مردم از تمامی این مزیت‌ها مطلع نیستند. فرش پامچال در اینجا ۷ مزیت اصلی برتری فرش تولید شده با رنگرزی طبیعی را نسبت به فرش تولید شده با رنگرزی شیمیایی توضیح می دهد.
۱. جلا و درخشش بیشتر
فرشی که پشم آن با مواد طبیعی رنگرزی شده است جلوه بهتری دارد. به عبارت دیگر، جلا و درخششی که پشم با رنگرزی گیاهی به دست می‌آورد، قابل مقایسه با رنگرزی شیمیایی نیست.
۲. هماهنگی بهتر رنگها
نخ پشم‌هایی که با رنگهای طبیعی رنگرزی شده‌اند با یکدیگر هارمونی و هماهنگی بهتری دارند. برای مثال رنگ زرد و قرمزی که بصورت طبیعی رنگرزی شده‌اند، در کنار یکدیگر چشمنوازتر از زرد و قرمزی هستند که با رنگهای شیمیایی به دست آمده‌اند. از دید برخی محققین، این موضوع به این سبب است که هر رنگ طبیعی در خود طیف‌هایی از رنگهای دیگر نیز دارد که سبب ایجاد این هماهنگی می‌شود.
بیشتر بخوانید:
الیاف مصرفی در فرش ماشینی چه ویژگی هایی دارد؟
۳. ماندگاری بیشتر در معرض نور
ماندگاری رنگ فرش‌هایی که با رنگرزی طبیعی تولید شده‌اند در مجاورت نور به مراتب بیشتر از فرش‌هایی است که با رنگرزی شیمیایی تولید شده است. فرش‌هایی که رنگرزی آن‌ها شیمیایی بوده به مرور زمان و به ویژه در معرض نور، رنگ پریده می‌شوند.
۴. ثبات بیشتر و عدم رنگ پس دادن در مجاورت مایعات
یکی از مزیت‌های رنگرزی طبیعی، عدم پس دادن رنگ در صورت مجاورت با مایعات است. فرشی که رنگرزی آن طبیعی بوده، در صورتی که آب یا مایع دیگری بر روی آن ریخته شود رنگ پس نمی‌دهد و این مزیت فوق العاده‌ای برای آن محسوب می‌شود. این ثبات هم در ریختن اتفاقی مایعات بر روی فرش و هم در زمان شستشوی آن حائز اهمیت است. البته در روش‌های جدید رنگرزی صنعتی، تا حدی این مسئله را حل کرده‌اند که بتوان پشم را با رنگهای شیمیایی و ثبات بیشتر رنگرزی نمود. ولی همچنان سایر مزیت‌ها، مختص رنگرزی گیاهی است.
۵. ارزش هنری بیشتر
رنگرزی سنتی به علت تاریخچه کهن و ظرایف استادکارانه‌ای که دارد، خود هنری دیرین و ارزشمند محسوب می‌گردد. چرا که تولید نخ پشم رنگی با استفاده از گیاهان و سایر مواد طبیعی، نیازمند سالها تجربه و سعی و خطاست است تا استاد رنگرز بتواند رنگ دلخواه را با استفاده از مواد طبیعی بدست آورد. لذا فارغ از قالیبافی که خود هنری ارزنده است، رنگرزی سنتی با مواد رنگزای طبیعی، خود به تنهایی هنری قابل توجه است. به این ترتیب فرشی که به صورت رنگرزی طبیعی تولید شده است، ارزش هنری بالاتری در مقایسه با فرش تولید شده با رنگرزی شیمیایی دارد.
۶. دوستدار محیط زیست و سلامت بیشتر
در فرایند رنگرزی شیمیایی، آب آلوده به رنگهای شیمیایی که در نهایت به فاضلاب ریخته می‌شود، موجب آلودگی شدید محیط زیست می‌شود. این در حالی است که مواد بکار رفته در رنگرزی طبیعی، همگی منشا گیاهی، معدنی یا جانوری دارند و آسیب خاصی به محیط زیست نمی‌زنند. علاوه بر این، هر ماده طبیعی در مقایسه با نوع شیمیایی آن، بطور معمول برای مصرف کننده سالمتر است و حتی به فرض که تفاوتی نداشته باشد، حس خوشایند استفاده از محصولات ارگانیک و نزدیکی به طبیعت را القا می‌کند که آرامشبخش است.
۷. بوی بهتر
اگر چه بوی فرش -چه خوب و چه بد-، در اثر پهن بودن و استفاده به مرور می‌پرد، ولی فرشی که رنگرزی آن طبیعی بوده است، در مقایسه با فرشی که رنگرزی آن شیمیایی بوده، بوی بهتری می‌دهد. این موضوع به علت مجاورت با گیاهان مختلف در فرایند رنگرزی هر یک از رنگهای بکار رفته در تولید فرش است. در رنگرزی شیمیایی، بوی پشم گوسفند که معمولا خوشایند نیست، در نهایت در نخ پشم باقی می‌ماند. چرا که رنگهای شیمیایی به طور معمول بوی خاصی ندارند و قادر به حذف بوی پشم نیستند.
منبع:cpersia
