رنگ های رایج مصرفی در فرش ایرانی
تعدادی از رنگهای رایج مصرفی در فرش ایرانی عبارتند از: آبی سیر، آبی متوسط ، آبی روشن، الماسی تیره، الماسی روشن، بادامی، بژ، تریاکی، ترمه ای، پیازی، خاکی روشن، خاکی سیر، خردلی، چناری، دارچینی، دوغی، طلائی، عنابی، زیتونی روشن، زیتونی تیره، زرشکی، سبز روشن، سبز سیر، سفید، سورمه ای، شتری، شویدی، شیری، لاکی، لاکی سیر، فیلی، قهوه ای روشن، قهوه ای تیره، ماشی، موشی روشن، موشی سیر، مشکی روشن، مشکی تیره، نخودی، نقره ای روشن، نقره ای تیره، نیلی، آجری، ارغوانی، صورتی، پیازی، یاقوتی، جگری، چهره ای، ملّه ای، چمنی، ساقه چناری، مغزپسته ای، بنفش و عبایی.
در اینجا مروری کوتاه بر روش بدست آوردن تعدادی از رنگها خواهیم داشت، به علت اینکه مبحث رنگرزی الیاف، مبحثی وسیع و اختصاصی میباشد از ذکر جزئیات کار صرف‌نظر نموده و فقط به منظور آشنایی، موارد زیر ذکر می شود.
رنگ کرم: رنگ سفید مایل به زردی است که از ترکیب زاج سفید، پوست انار، روناس و پوست گردو حاصل می شود. البته این رنگ را از ترکیب زاج سفید، برگ مو و روناس هم می توان بدست آورد.
رنگ لیمویی: رنگ زرد روشن میباشد که از ترکیب برگ مو و زاج سفید بدست می آید.
رنگ خردلی: زرد تیره‌ای که به سبز می‌گراید و از ترکیب پوست انار، گندل، برگ مو و زاج بدست می‌آید.
رنگ زرد: یکی از سه رنگ اصلی است که از ترکیب زاج سفید، اسپرک و پوست گردو به دست می آید.
رنگ طلایی: به زرد درخشان، زرد طلایی گفته می شود که از ترکیب برگ مو، زاج سفید و روناس بدست می آید.
رنگ صورتی: رنگ سفید مایل به سرخی میباشد که از ترکیب زاج سفید، روناس و ماست حاصل می شود.
رنگ پیازی: به صورتی سیر گفته می شود که از ترکیب زاج سفید، روناس، پوست گردو، و زنده چوب حاصل میشود.
رنگ ملّه‌ای: رنگی است بین زرد و نارنجی که از ترکیب روناس، زاج سفید و پوست انار حاصل می شود.
رنگ بژ: رنگ قهوه ای مایل به زرد یا مایل به خاکستری روشن میباشد که این رنگ از ترکیب زاج سفید، پوست گردو، روناس و سود کاستیک بدست می‌آید.
رنگ گل دوغی: (رنگ گلی با مایه ای از رنگ آبی میباشد) که از ترکیب روناس، زاج سفید و دوغ حاصل می شود.
رنگ نارنجی: به رنگ زرد مایل به سرخ گفته میشود که از ترکیب زاج سفید، اسپرک و پوست انار بدست می آید.
رنگ عنابی: این رنگ از ترکیب زاج سفید، قره قروت، روناس و پوست گردو بدست.
رنگ قرمز خوشرنگ: این رنگ از ترکیب دندانه قلع، روناس و اسید استیک حاصل میشود. در ضمن این رنگ را می‌توان از ترکیب زاج سفید، روناس و اسید استیک هم به دست آورد.
رنگ سبز روشن : این رنگ از ترکیب برگ مو، زاج، نیل و جوهر اسید بدست می‌آید.
رنگ سبز: این رنگ از ترکیب زاج سفید، اسپرک و نیل حاصل میشود.
رنگ آبی: این رنگ از ترکیب نیل، سریشم، هیدروسولفیت و سود کاستیک حاصل می شود.
رنگ شتری: رنگ قهوه‌ای مایل به قرمز میباشد که از ترکیب زاج سفید، پوست گردو، برگ مو و روناس حاصل می شود. البته از ترکیب روناس، زاج سفید، پوست گردو می‌توان این رنگ را بدست آورد.
رنگ موشی: این رنگ از ترکیب نیل، پوست گردو، پوست انار، سریشم، هیدروسولفیت و سود کاستیک حاصل می شود. البته آن را می توان از ترکیب سریشم و زاج سیاه هم بدست آورد.
رنگ خاکی: زرد مایل به قهوه ای میباشد که از ترکیب پوست انار، زاج سفید، زاج سیاه و روناس بدست می‌آید.
رنگ زیتونی: سبز مایل به زرد می باشد که از ترکیب نیل، اسپرک، روناس، سریشم، ئیدروسولفیت، سود کاستیک و پوست گردو حاصل می شود.
رنگ بنفش: از ترکیب زاج، قرمز دانه و جوهر لیمو حاصل میشود. در ضمن این رنگ را می‌توان از ترکیب قرمزدانه، اسید اگزالیک و بی کرومات بدست آورد.
رنگ ترمه ای: این رنگ از ترکیب برگ مو، زاج سیاه و سفید، روناس و پوست انار حاصل میشود.
رنگ سرمه ای: این رنگ از ترکیب نیل، سریشم، هیدروسولفیت و سود کاستیک حاصل میشود.
رنگ بادمجانی: این رنگ از ترکیب زاج سبز و سماق حاصل می شود.
رنگ حنایی: این رنگ که قرمزی آن از شتری بیشتر می باشد از ترکیب پوست انار و آهک حاصل میشود.
رنگ مشکی: این رنگ از ترکیب زاج سیاه و پوست انار حاصل میشود.
مروری کوتاه بر اصطلاحات رنگرزی
زاج
یکی از انواع دندانه می باشد که سابقهٔ طولانی از نظر مصرف در رنگرزی با رنگهای طبیعی در ایران دارد و به صورت‌های گوناگون مثل زاج سیاه، زاج سفید، زاج سبز و کات کبود موجود است.
آب آهک
آب آهک یا هیدروکسید کلسیم برای تهیهٔ رنگ حنایی در رنگرزی استفاده می شود.
اسید لاکتیک
ماده ای است که در دوغ، ماست، قره قروت موجود است و به عنوان دندانه از آن استفاده می شود.
اسید اگزالیک
یا جوهر ترشک، که یکی از دندانه‌های اسیدی میباشد و در گیاهانی چون اسفناج موجود است.
اسید سیتریک (جوهر لیمو)
یکی از دندانه‌های اسیدی می باشد که برای تهیهٔ رنگهای بنفش و گُلی استفاده میشود این ماده در لیموترش موجود است.
اسید سولفوریک (جوهر گوگرد)
یکی از دندانه‌های اسیدی میباشد که برای تهیه رنگ گلی استفاده می شود ولی عیب آن این است که به علت آبگیری بسیار خورنده میباشد و رنگهای بدست آمده را کدر مایل به زرد میکند.
سود کاستیک (هیدروکسید سدیم – سود سوزآور)
یکی از دندانه‌های بازی میباشد که در تهیهٔ رنگهای آبی، زیتونی، موشی، شویدی و فیلی استفاده میشود، در صورتی که غلظت آن بیش از حد استاندارد باشد موجب تخریب الیاف پشم میشود.
هیدروکسید کروم
یکی از دندانه‌های بازی میباشد و از جمله مواد اولیه برای تهیهٔ رنگ لاجوردی میباشد و مانند همهٔ ترکیب‌های کروم رنگی است.
دندانهٔ شیرین
به نمک‌های فلزی مانند بیکرومات از نظر کاربرد در رنگرزی دندانه‌ی شیرین میگویند.
دندانهٔ ترش
به نمک‌های فلزی مانند بیکرومات به همراه اسید سولفوریک ، از نظر کاربرد در رنگرزی، دندانهٔ ترشی می گوییم.
دندانهٔ کروم احیاء شده
در این حالت از بیکرومات همراه با یک نمک اسیدی یا اسیدهای احیاء کننده مثل اسید لاکتیک، اسید اگزالیک و اسید فورمیک استفاده میشود.
سریشم
ماده ای چسبناک می باشد که از نسج‌های گیاهی و جانوری بدست می آید و به عنوان دندانه استفاده میشود.
بیشتر بخوانید:
