محمود تولایی، رئیس اتحادیه تولیدکنندگان فرش ماشینی ایران، با نگاهی به پنجاه سال نخست صنعت فرش ماشینی کشور، این صنعت را یکی از نمونههای موفق توسعه صنعتی بومی میداند. به اعتقاد وی، اکنون که وارد نیمه دوم قرن دوم این صنعت میشویم، باید تمرکز را از تولید صرف به تثبیت حضور بینالمللی و تنوع محصول منتقل کنیم.
تولایی ریشههای موفقیت صنعت فرش ماشینی در ایران را به آغاز آن در دهه ۵۰ در راوند کاشان نسبت میدهد. جایی که بنیانگذاران این صنعت با درایت، ارتباطات بینالمللی، و نگاه توسعهمحور، پایههای این صنعت را بر مبنای آموزش، تکنولوژی روز، و زیرساختهای قابل توسعه بنا نهادند.
«مرحوم اکبر لاجوردی نهتنها کارخانه را با نگاهی کلان و توسعهپذیر طراحی کرد، بلکه هنرستان نساجی در کنار آن تأسیس شد تا نیروی انسانی ماهر نیز همزمان تربیت شود.»
به گفته او، همین مدل، الگوی توسعه صنعت در دیگر نقاط کشور شد و در نهایت صنعت فرش ماشینی به یک صنعت بومی برای منطقه کاشان و سپس کل ایران بدل شد.
تولایی با اشاره به تلاشهای اولیه صنعتگران در تولید ماشینآلات، معتقد است که هرچند این دستگاهها با فناوریهای سادهتری ساخته میشدند، اما نقش بسیار کلیدی در شکلگیری و گسترش صنعت داشتند. بهویژه در سالهای اخیر، ایران در حوزه تولید فرشهای با شانههای بالا سرآمد جهانی شده است: «فرشهای با شانههای ۱۲۰۰ و ۱۵۰۰ که امروز ایران در آنها پیشروست، در بسیاری از کشورهای دیگر اساساً تولید نمیشود. این نوآوری و تلاش، جایگاه فرش ایرانی را در جهان تثبیت کرده است.»
رئیس اتحادیه تولیدکنندگان فرش ماشینی، با تأکید بر اهمیت بازارهای خارجی، چشمانداز آینده صنعت را در گسترش صادرات و تثبیت برند ایرانی در بازارهای جهانی میبیند. او معتقد است تنها راه توسعه در دهه آینده، ایجاد پایگاههای صادراتی خارج از کشور است: «محدودیتهای داخلی و بینالمللی، کار صادرات را دشوار کرده است. ما نیاز داریم که شرکتهایی که صادرات قابلتوجه دارند، دفاتر و پایگاههایی خارج از ایران تأسیس و تقویت کنند تا بتوانند به شکل مستمر و پایدار در بازار جهانی بمانند.»
وی همچنین به مشکلات عملیاتی همچون حملونقل، نمایشگاههای بینالمللی، تغییر مبدأ کالا (اورجین) و موانع بانکی اشاره میکند که بدون حضور مستقیم و پایگاههای فیزیکی در خارج، بهسختی قابل حل هستند.
به گفته تولایی، بازار فرشهای لوکس (با شانههای بالا) به سقف خود رسیده است. بنابراین، تنوعبخشی به شانهها، متریالها و رنج قیمتی محصولات، برای حفظ سهم بازار و توسعه صادرات ضروری است: «نباید فقط بر فرشهای گرانقیمت تمرکز کنیم. تجربه نشان داده این بخش بازار سقف دارد. برای رشد صادرات، باید طیف کاملتری از محصولات را عرضه کنیم تا پاسخگوی نیاز بازارهای مختلف باشیم.»
